Czym jest wartość firmy i skąd się bierze?
Wartość firmy, nazywana również goodwill, jest niematerialnym aktywem, reprezentującym nadwyżkę ceny zapłaconej za przejęcie innej firmy nad wartością rynkową jej aktywów netto (aktywów pomniejszonych o zobowiązania). Innymi słowy, płacimy więcej niż wynosi księgowa wartość firmy, ponieważ wierzymy, że w przyszłości przyniesie ona nam korzyści, które uzasadniają tę wyższą cenę. Źródła wartości firmy mogą być różnorodne: reputacja marki, baza lojalnych klientów, wykwalifikowana kadra pracownicza, dostęp do unikalnych technologii lub po prostu synergia wynikająca z połączenia dwóch przedsiębiorstw.
Istota amortyzacji wartości firmy w rachunkowości
Kiedyś amortyzacja wartości firmy była powszechną praktyką księgową. Polegała ona na stopniowym rozkładaniu wartości goodwill na okres określony jako okres użytkowania, poprzez odpisy amortyzacyjne. Zgodnie z tą metodą, w każdym okresie sprawozdawczym część wartości firmy była uznawana za koszt, co wpływało na obniżenie zysku firmy. Podejście to argumentowano założeniem, że wartość firmy z czasem spada, więc należy odzwierciedlić ten spadek w sprawozdaniach finansowych.
Zmiana podejścia do odpisywania wartości firmy
Aktualnie obowiązujące standardy rachunkowości, w tym Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR) oraz amerykańskie standardy US GAAP, generalnie zakazują systematycznej amortyzacji wartości firmy. Zamiast tego, wprowadziły one testy na utratę wartości, które są przeprowadzane co najmniej raz w roku lub częściej, jeśli pojawią się przesłanki wskazujące na możliwość obniżenia wartości firmy.
Test na utratę wartości: Jak to działa?
Test na utratę wartości goodwill polega na porównaniu wartości księgowej jednostki generującej środki pieniężne, do której przypisana jest wartość firmy, z jej wartością odzyskiwalną. Wartość odzyskiwalna jest definiowana jako wyższa z dwóch wartości: wartości godziwej pomniejszonej o koszty sprzedaży oraz wartości użytkowej. Wartość godziwa pomniejszona o koszty sprzedaży to kwota, jaką można by uzyskać ze sprzedaży jednostki w transakcji rynkowej. Wartość użytkowa to zdyskontowane przyszłe przepływy pieniężne, jakie jednostka generuje. Jeśli wartość księgowa jest wyższa niż wartość odzyskiwalna, następuje odpis z tytułu utraty wartości.
Konsekwencje odpisu z tytułu utraty wartości
Odpis z tytułu utraty wartości goodwill jest traktowany jako koszt w rachunku zysków i strat. Oznacza to, że obniża on zysk netto firmy w danym okresie sprawozdawczym. Co ważne, odpis z tytułu utraty wartości nie może być odwrócony w przyszłości, nawet jeśli wartość firmy wzrośnie.
Dlaczego zrezygnowano z systematycznej amortyzacji?
Decyzja o odejściu od systematycznej amortyzacji wartości firmy była podyktowana kilkoma czynnikami. Przede wszystkim, amortyzacja jest procesem arbitralnym, ponieważ trudno jest obiektywnie określić okres użytkowania wartości firmy. Ponadto, systematyczna amortyzacja nie zawsze odzwierciedla rzeczywisty spadek wartości firmy. Testy na utratę wartości, choć również obarczone pewnymi wadami, są uważane za bardziej adekwatne narzędzie do monitorowania i ewentualnego korygowania wartości goodwill.
Różnice między amortyzacją wartości firmy a amortyzacją aktywów trwałych
Warto odróżnić amortyzację wartości firmy (która w większości przypadków już nie występuje) od amortyzacji aktywów trwałych, takich jak budynki, maszyny czy pojazdy. Amortyzacja aktywów trwałych jest powszechnie stosowana i polega na systematycznym rozkładaniu kosztu aktywa na okres jego użytkowania. Jest to proces obligatoryjny i odzwierciedla zużycie techniczne lub ekonomiczne aktywa. Natomiast, jak już wspomniano, wartość firmy podlega testom na utratę wartości, a nie systematycznej amortyzacji.
Praktyczne aspekty testowania wartości firmy
Przeprowadzanie testów na utratę wartości goodwill jest często skomplikowanym i czasochłonnym procesem. Wymaga ono zaangażowania specjalistów w zakresie wyceny i modelowania finansowego. Należy dokładnie określić jednostki generujące środki pieniężne, do których przypisana jest wartość firmy, oraz oszacować przyszłe przepływy pieniężne, które te jednostki wygenerują. Należy również dobrać odpowiednią stopę dyskontową, która odzwierciedli ryzyko związane z przyszłymi przepływami.
